Eg skriv på den nye datamaskina mi. Eg har planlagt dette lenge, at eg skulle kjøpe datamaskina. Eg har tenkt at om eg får ei ny datamaskin, då vil orda mine komme lettare. Når eg får ny datamaskin, då skal eg skrive dei viktige orda, det er planen.
På den nye datamaskina mi skal eg skrive ord som forklarar, som trøystar, som ryddar opp, som tar bort skam, som morer, som tilgjev. Underlege og overveldande ord, overraskande og provoserande ord, rause og verdige ord – alle saman skal eg skrive ut på den nye datamaskina mi. Det er slik eg vil det skal vere.
Eg tenker på Hauge, Olav H. Eg tenker på eit dikt han har skrive. «Ny duk» heiter diktet. Hauge skriv at han har ny, gul duk og nye, kvite ark, så no må orda komme, sidan duken og arka er så fine. Det er det eg tenker, eg og. Berre at eg ikkje har ny duk og kvite ark. Eg har ny datamaskin, så no må vel orda komme?
Kva ord er det som skal komme? På jobben min skriv eg ein masse ord, heile tida. Eg skriv ord som «språk», «lesing», «grunnleggande dugleik», «tilrår», «handlingsplan». Eg skriv referat, oppsummeringar og sakkunnige dokument. Mest heile dagen kan eg sitje og skrive ord etter ord. Men det er ikkje desse orda eg vil fingrane skal skrive på tastaturet på den nye datamaskina mi. Det er ikkje desse orda eg leitar etter.
Eg opnar telefonen min. Der ligg det meldingar i ulike sosiale medium. Eg opnar dei og les. Så sender eg ord tilbake. Ikkje berre ord sender eg på telefonen min. Eg legg ved illustrasjonar som skal understreke orda eg nyttar, emoji. Emoji er som ein slags teikn til tale, berre i skriftleg utgåve. Det er greitt, synes eg, sjølv om nokon meiner at emoji forringar det skriftlege språket.
Eg tek bilete òg, av epletreet mitt til dømes. Eg skriv ord oppå bilete. Ord som inneheld von om større avling i år enn i fjor. Det skal ikkje så mykje til. I fjor vart det heile to eple på treet. Epletreet betyr mykje. Det er ikkje det. Men heller ikkje desse orda er det eg ventar skal finne plass i mappene på den nye datamaskina mi.
Eg skriv orda på handlelista for hand med ein blyant eller ein kulepenn. Eg tenker på at handlelistene var mykje lenger før enn dei er no. Før var vi fire heime. Før var handlelistene gjennomtenkte både ut frå næringsinnhald og økonomi. Det måtte vere den bestemte kvitosten som han likte. Det måtte vere frukta som jentene ville ha. Taco stod alltid på lista. Katten likte eit bestemt tørrfôr. Eg skreiv ned alt, fylte handlevogna fredag etter fredag, bar varene inn i huset og på plass i skuffer og skap. Det er kjærleik, kvardagskjærleik, å handle slik at dei du elskar blir nøgde.
No held det med ei korg. Eg er berre meg.
På handlelista står det mjølk, egg, jus, knekkebrød, middag, frukt, grønsaker og potetgull. Det står det same som sist veke. Eg burde ikkje kaste den lista, men heller lime den på innsida av kjøkkenskapsdøra og ta den med meg neste veke. Det er viktige ord det som handlar om kva eg vil ete, det er ikkje det, men så er det vel heller ikkje desse orda eg leitar etter.
Kvar kveld, medan eg ligg i senga, men enda ikkje har lagt meg til å sove, då skriv eg i ei lita bok eg har på nattbordet mitt. Eg skriv ein farge. Eg tenker: kva farge har denne dagen hatt? Nokre gonger har dagen vore blå, andre gonger grøn. Ein grå dag er ein tung dag, det forstod du nok.
«Ny gul duk på bordet.
Og nye kvite ark!
Her må då ordi koma,
her som er so fin duk
og so fint papir!
Isen la seg på fjorden,
so kom fuglane og sette seg.»
Olav H. Hauge
No for tida er dagane som oftast oransje. Det er ein farge sånn midt i mellom, slik livet gjerne er, litt bra, litt travelt, litt morosamt, litt sorgfylt. Fargeorda avsluttar dagen min, leier meg inn i natta. Gode ord før søvnen vonleg kjem og eg kan kvile, men så er desse orda likevel ikkje det eg søker.
Så kva er dei viktige orda då? Eg lurer på, er det eit slags ordhierarki i verda? Eit ordhierarki der eg for min del strevar med å finne dei orda som skal vere øvst i dette hierarkiet?
Eg trur at dei aller viktigaste orda våre er dei orda som får oss til å kommunisere med menneske rundt oss, men også kommunisere med oss sjølve. Orda som fortel, som utrykker, som opnar. Orda som forklarar kven du er, korleis du har det, kva du tenker, kva du vil og ikkje vil.
Han var slik ein god mann, Olav H. Hauge. Etter at han har skrive dette med at orda måtte vel komme no sidan både duken og arka var nye, så skriv han desse orda: «Isen la seg på fjorden, så kom fuglane og sette seg». Det er så observerande og kvardagsleg dei orda som så kjem hos Hauge, så vakkert skildra.
Eg tenker det får vere godt nok dei orda som faktisk kjem slik at eg får gjort jobben min, kommunisert med vener og familie på telefonen min, handla maten min, fargesatt dagen før natta kjem.
Dette du no har lese vart dei første orda på den nye datamaskina mi. Det vart ikkje noko stort og flott slik eg skulle ønske. Det vart ein tekst om orda eg nyttar i kvardagen, korkje meir eller mindre enn det.
Men – når det gjeld dette ordhierarkiet – eller kanskje heller måten å setje orda saman på, så er det er ikkje alle som mottek Nobels litteraturpris, for å seie det sånn.